“Innovatie is vooral leren van elkaar”

“Wanneer iemand me vraagt wat ik doe, weet ik nooit goed waar te beginnen.” Vivienne de Vogel is, naast onderzoeker bij De Forensische Zorgspecialisten, ook lector Werken in een Justitieel kader op de Hogeschool Utrecht, en sinds september 2021 bijzonder hoogleraar Forensische Zorg aan de Universiteit Maastricht. “En ik ben wetenschappelijk adviseur van het Adviescollege Verloftoetsing TBS en zit in de programmacommissie van het programma Kwaliteit Forensische Zorg. Dat dus”, glimlacht De Vogel.

Innovatie zit volgens De Vogel dan ook in verschillende pijlers, zoals onderzoek, en samenwerking met organisaties en het onderwijs. Op deze manier werkt zij, net als onze andere onderzoekers, hard om De Forensische Zorgspecialisten op lange termijn te vernieuwen en verbeteren. Voor (toekomstige) medewerkers en de sector, maar vooral voor de patiënt, zegt De Vogel. “De verbetering van de kwaliteit van onze zorg blijft centraal in alles wat we ondernemen.”

Motor voor innovatie

“De wetenschap gaat snel. Om relevant te blijven, moet je voortdurend zoeken naar nieuwe manieren, zienswijzen en methodes”, vertelt ze. Het woord innovatie doet al gauw denken aan snelle, ingrijpende vernieuwingen als het gebruik van virtual reality (VR) of zorgrobots. Maar innoveren doe je ook op kleine schaal, en vraagt consistentie: “Je kunt niet direct wonderen verwachten. VR staat bijvoorbeeld nog in de kinderschoenen, maar je moet ergens beginnen en dat steeds verder uitbouwen.” Dat uitbouwen gaat verder dan een innovatief hoogstandje.

Als voorbeeld geeft ze de ontwikkeling van risicotaxatie-instrumenten door onze onderzoekers: “We kennen bijvoorbeeld de algemene set risicofactoren nu wel, maar ook die instrumenten invullen, de literatuur bijhouden, een gemeenschappelijke taal ontwikkelen voor de risicocommunicatie naar de patiënt, medewerkers trainen en met collega’s sparren, stuwt vernieuwing. Ook daarop willen we scherp blijven.”

Onderzoek op drie gebieden

De Vogel ziet onderzoek als eerste pijler van innovatie. Bij haar start als hoogleraar stelde ze een onderzoeksplan op dat focust op drie gebieden in klinische zorginstellingen: de processen, de patiënten en de medewerkers. De Vogel begon haar onderzoek naar de manier waarop de organisatie en inrichting van forensische zorg verbeterd kan worden. Daarnaast staat de behandeling centraal, die voor De Vogel de reden is om te innoveren: “Het allerleukste is als instrumenten gebruikt kunnen worden in de praktijk.”

Ten slotte richt ze haar aandacht op de zorgprofessionals: “Veel mensen kiezen bewust voor dit bijzondere vak, maar maken toch aardig wat mee met patiënten. Dat vraagt veel van professionals, en op hen moeten we zuinig zijn.” In dit kader begeleidt ze onderzoeker Anne Koppe bij haar promotieonderzoek naar veerkracht onder medewerkers en patiënten. “Want veerkrachtige medewerkers vragen een veerkrachtige organisatie, en daarvoor moeten we blijven vernieuwen.”

Innovatie door samenwerking

Kennisuitwisseling in het onderwijs staat, naast onderzoek, bij De Vogel hoog in het vaandel als pijler van innovatie. Sinds afgelopen jaar werkt ze daarom samen met de psychologiestudenten waaraan ze lesgeeft op de Universiteit Maastricht: “De studenten namen bijvoorbeeld interviews af voor de richtlijnen voor het behandelen van vrouwen, organiseerden expertmeetings en onderzochten een bepaald thema. Ze hebben de tijd om de diepte in te gaan en brengen de nieuwste kennis mee, uit verschillende landen.”

Een derde belangrijke pijler is samenwerking met andere organisaties, waar De Vogel veel profijt van heeft. Als lid van de programmacommissie Kwaliteit Forensische Zorg beoordeelt ze onderzoeksprojecten. Het voornaamste doel is de kwaliteit van forensische zorg te blijven verbeteren. “Op die manier blijf ik op de hoogte van wat er speelt in een ander vakdomein dan mijn eigen specialisatie. En naast al die kennis zijn de contacten met mensen daar heel nuttig. Innovatie is immers ook connectie maken en houden, en vooral leren van elkaar.”