Vijf jaar FAST: intensieve therapie aan huis

FAST, Forensische Ambulante Systeem Therapie, mocht eind 2021 vijf kaarsjes uitblazen. Er is veel te vieren: na vijf jaar hard werken door de FAST-programmaverantwoordelijke en -behandelaren zijn verschillende mijlpalen behaald. Anita Lemoine is programmacoördinator FAST en licht toe vanuit welke visie FAST is opgestart en wat er is opgebouwd.

Met aanstekelijke passie vertelt Lemoine hoe ze in 2004 bij de Waag startte als systeemtherapeut in het eerste MultiSysteemTherapie-team (MST-team) in Nederland. De kern van deze methodiek: “Als je je aan de rode draad houdt, verlies je je niet in de veelheid aan problemen”, legt Lemoine uit. Het team merkte dat de MST-methodiek breder kon worden ingezet: “We wilden een bredere doelgroep behandelen met MST, maar vooral meer behandelmethodieken integreren en meer ruimte maken voor behandeling van de individuele factoren bij het kind.” Eind 2015 begon hoofd behandelzaken Larissa Hoogsteder samen met andere therapeuten aan het schrijven van een nieuwe methodiek: FAST. Een jaar later werd deze methodiek erkend als ‘goed onderbouwd’ en in korte tijd hebben de teamleiders Jeugd, samen met de FAST-programmaverantwoordelijke, op alle vestigingen een goed draaiend FAST-team opgezet.

FAST-behandeling

FAST is bijzonder, omdat het intensieve forensische therapie aan huis is. Lemoine: “Thuis zijn observaties veel indringender. Aan de familiehond zie je bijvoorbeeld al waar de krachten en valkuilen liggen in het gezin.” Op basis van de eerste gesprekken met de jongere en ouders worden met een multidisciplinair team analysecirkels opgesteld: “Het ligt nooit alleen aan de jongere; alle facetten van zijn of haar dagelijks leven lopen voortdurend in elkaar over en zijn van invloed. Dat uiteentrekken en de puzzel leggen vormt dan de rode draad van de behandeling.”

Lemoine geeft een voorbeeld: “Is een jongere agressief? Dan wordt dit centraal gesteld in de analyse. Daaromheen worden beïnvloeders gezocht: is er weinig toezicht van ouders? Gaat het niet goed op school? Is het kind verstandelijk beperkt? Kunnen ouders zelf kalm reageren? Vervolgens besluit je waar je eerst aan gaat werken. Een FAST-behandelaar gaat bijvoorbeeld ook langs bij de voetbaltrainer die een goede invloed heeft op de jongere, om te evalueren wat positief werkte. Elke keer maak je heel bewust dat rondje langs alle beïnvloeders, met het gezin, in de verslaglegging, maar ook met het team. Dit bevordert de deskundigheid van de FAST-behandelaren, wat voortdurend een belangrijk aandachtspunt is: “Zij moeten namelijk een grote rugzak aan kennis en vaardigheden tot hun beschikking hebben om de ouders en jongere optimaal te kunnen behandelen.”

Erkende interventie

De afgelopen vijf jaar werd hard gewerkt aan het verbeteren van de behandeling. Met ondersteuning van de afdeling behandelzaken en studenten van de master forensische orthopedagogiek werden evaluaties uitgevoerd, waardoor het programma en de behandelaren steeds beter werden. “Wanneer een cliënt onvoldoende kon worden geholpen, zaten we er bovenop, want dat raakt elke therapeut natuurlijk in het hart.”

Verder werden de handleidingen aangepast en trainingen voor behandelaren verbeterd en uitgebreid. Jarenlang zijn gegevens verzameld om te onderzoeken of FAST leidt tot positieve veranderingen. De resultaten van dit onderzoek hebben ertoe geleid dat FAST precies vijf jaar later, in december 2021, nogmaals werd erkend, maar nu als ‘effectief volgens eerste aanwijzingen’. FAST leidt dus tot positieve veranderingen. Lemoine is overtuigd van de methodiek: “De inhoud is gewoon heel erg goed, daar steek ik mijn hand voor in het vuur. Als je uiteindelijk ziet dat je met deze behandeling hele gezinnen weer goed op de rit krijgt, scheelt dat veel in de toekomst, en in het leven van de jongeren en de gezinsleden.”